Tối 9-6, lần đầu tiên ở Việt Nam, trên mảnh đất vùng núi Sài - Chùa Thầy (Hà Nội), gần 150 nông dân đã tham gia biểu diễn vở "Thủa ấy Xứ Đoài" - vở diễn thực cảnh đầu tiên tại Việt Nam.

Các nông dân chất phác thuần hậu này đã cùng nhau trải qua hàng ngàn giờ tập luyện miệt mài trong suốt 1 năm qua để bước ra sân khấu lớn nhất của đời mình. Họ kể câu chuyện về cuộc sống - lao động - sinh hoạt, về tình yêu, về đức hiếu học - đạo nghĩa, về mối gắn kết giữa con người - thiên nhiên vùng đồng bằng Sông Hồng với nền văn minh lúa nước ngàn năm lịch sử trên nền sân khấu thực cảnh.

Vở diễn thực cảnh đầu tiên của Việt Nam, "Thủa ấy Xứ Đoài" (ban đầu có tên là "Ngày xưa") là câu chuyện cổ tích về cuộc sống sinh hoạt làng quê Bắc Bộ từ ngàn năm trước, lấy cảm hứng dàn dựng từ các tích trò rối nước dân gian như: Tễu Giáo trò, Hội làng, Nông nghiệp cấy cày, Vinh qui bái tổ… đã được Đạo diễn Việt Tú lên ý tưởng dàn dựng trong gần 2 năm qua.

Gọi là sân khấu thực cảnh bởi vở diễn này lấy thực cảnh thiên nhiên làm sân khấu biểu diễn với khán đài 2.000 chỗ ngồi, tựa lưng vào cánh đồng lúa bát ngát, mặt hướng về ngọn núi Thầy huyền thoại, giữa khung cảnh bao la, rộng mở, là một sân khấu mênh mông hơn 3.000 m2 mặt nước. Thấp thoáng sau lũy tre, những mái ngói rêu phong ẩn hiện, vừa gần, vừa xa, khung cảnh cổ tích được phục dựng công phu, chăm chút từng chi tiết, hầu hết phần trình diễn đều diễn ra trên mặt nước sương khói kỳ ảo, ekip cộng sự hàng trăm chuyên gia trong nước, quốc tế.

Những hiệu ứng bom tấn lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam, đó là ngôi nhà đình nặng hàng tấn, dài 20 m chạy ra sau rặng tre; là từ 10 m sâu dưới đáy Long Trì, kỳ diệu hiện lên Thuỷ Đình nguyên bản nặng gần 10 tấn; là trên đỉnh núi Thầy cao trăm mét, hàng chục ngọn đèn như hào quang tỏa chiếu, tô điểm cho hình ảnh của Đức Thánh Tổ Từ Đạo Hạnh hiển linh; là hàng trăm ngọn đèn thắp sáng rực cả rừng tre xanh ngắt, nhuộm cả mặt hồ mênh mông.

Một trong những yếu tố không thể thiếu đã làm nên thành công cho vở diễn là phần âm nhạc và hiệu ứng âm thanh, được thực hiện bởi nhóm Master Fader, những nhân tố chính của dàn nhạc giao hưởng đương đại Rhapsody Philharmonic. Với âm hưởng âm nhạc múa rối truyền thống kết hợp chèo và World Music, Master Fader đã đồng hành cùng ekip của vở diễn trong hơn 1 năm để thực hiện phầm âm nhạc và hiệu ứng âm thanh, các thành viên của nhóm đã có nhiều ngày không ngủ, mang máy thu âm đến từng gốc cây, ngọn cỏ, ruộng lúa của khu vực chùa Thầy để thu những âm thanh chân thực nhất của cuộc sống nơi này.

Bên cạnh đó, vở diễn còn gây ấn tượng với cấu trúc thủy đình nặng 10 tấn (kể cả máy móc) thi công trong 6 tháng, diện tích mặt hồ 3,75 ha, 3000m2 mặt nước. Phần trang phục được đầu tư cầu kì và công phu đến từ ekip designer Châu Uni thực hiện trong 6 tháng. Phần biên đạo được thực hiện bởi các vũ công Kiều Lê, Hà My, Xuân Sơn, Sơn Dương, Tùng Nguyễn, Đức Minh. Phục dựng rối nước được thực hiện bởi Quốc Khanh, Đoan Trang đến từ Nhà hát múa rối Thăng Long. Trong khi đó phần thực hiện sân khấu được chính đạo diễn Việt Tú cùng ekip Hải Linh và Liên Anh thực hiện.

Ở thời điểm khởi đầu, khi nhận được yêu cầu từ ông Đào Hồng Tuyển (người đầu tư cho vở diễn), nếu ekip quyết định sử dụng diễn viên chuyên nghiệp, vở diễn có thể ra mắt sau đó 3 tháng. Nhưng đạo diễn Việt Tú đã có một ý tưởng táo bạo, đó chính là kết hợp cùng những người nông dân vùng Chùa Thầy. Sự mạo hiểm này đã làm thời gian dàn dựng tăng lên thành 1 năm. Sự mạo hiểm ấy đã được đền đáp khi chính những công ty du lịch lữ hành đến xem vở diễn đã chia sẻ một trong những yếu tố sẽ biến "Thủa ấy Xứ Đoài" trở thành một tác phẩm văn hoá độc nhất trên thị trường du lịch ở thời điểm hiện tại chính là phần diễn xuất của những người nông dân, vừa giữ nguyên được sự chân chất, vừa có những phần biểu diễn hát múa, nhảy, di chuyển đội hình không thua diễn viên chuyên nghiệp.

Đánh giá với nền móng hiện có, đây thực sự là một tác phẩm hay, nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng: "Điều đáng nói nhất là ngoài sự đầu tư hoành tráng còn là sự đầu tư về con người, sử dụng chính những người dân nơi đây làm diễn viên, làm sống tại những giá trị văn hóa dân gian rất đáng trân trọng của xứ Đoài này. Nó làm tôi gợi nhớ lại thời kì mà người ta hay làm những vở kịch do người dân đóng, gây ấn tượng rất lớn. Việc tham gia của người dân Sài Sơn vào tác phẩm này không chỉ là một giải pháp nghệ thuật bởi không gì dân gian bằng người dân mà còn mang lại lợi ích cho người dân. Họ biểu diễn với lòng tự hào về chính miền đất, di sản văn hóa của mình".

Đạo diễn Việt Tú vào nghề năm 2002, là tác giả vở diễn về nghi lễ hầu đồng Tứ phủ của Đạo Mẫu, góp phần vào hành trình đưa Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam Phủ trở thành Di sản văn hoá phi vật thể nhân loại UNESCO.

Một số hình ảnh về vở diễn: