Ánh mắt thông minh, nụ cười hồn hậu, nhà văn say sưa kể về mối tình say đắm và “khập khiễng” kéo dài 16 năm giữa ông với Marguerite Duras (1914-1996), một trong những văn sĩ nổi tiếng nhất nước Pháp hiện đại

Trong tác phẩm Tình yêu ấy (Cet amour), Yann Andrea đã dành tặng cho Marguerite Duras những xúc cảm tươi mới và nồng nàn nhất: “Tôi muốn nói về điều này: 16 năm

kể từ giữa mùa hè năm 1980 cho đến ngày 3-3-1996, là những năm sống cùng người đó. Tôi muốn nói người ấy. Tôi luôn khó nói ra lời. Tôi không thể gọi tên người ấy, trừ khi viết ra. Chưa bao giờ tôi có thể mình mình tôi tôi với người ấy. Đôi khi có lẽ người ấy thích. Thích tôi gọi bằng “mình”, thích tôi gọi tên. Miệng tôi chẳng thốt ra được điều ấy, tôi không thể. Tôi tìm cách để không phải nói nên lời. Với người ấy đó là một nỗi đau. Tôi biết thế, tôi thấy thế, vậy mà tôi không thể vượt qua. Tôi cho rằng có hai hoặc ba lần, do vô ý tôi đã xưng “mình mình, tôi tôi” với người ấy. Và tôi thấy nụ cười của người ấy. Trẻ thơ. Một niềm vui trọn vẹn. Vì tôi đã cả gan gần gụi đến thế”.

MÙA HÈ ĐỊNH MỆNH

Một lần chàng sinh viên triết học Yann Andrea tình cờ vớ được tác phẩm Những con ngựa nhỏ vùng Tarquinia (Les petits chevaux de Tarquinia) của Duras và bị chinh phục hoàn toàn. Trong 5 năm liền, chàng trai quê vùng Bretagne đã cả gan viết hàng trăm bức thư gửi nữ sĩ bày tỏ lòng khâm phục và ngưỡng mộ bà, lúc đó đã rất nổi tiếng và đang sống một mình. May mắn thay, anh được bà đáp lại. Mùa hè năm 1980, Yann Andréa đã gọi điện xin được gặp mặt nữ sĩ, lúc đó đang nghỉ tại thành phố biển Trouville. Bà viết lại: “Hãy đến đây đi, chúng ta sẽ cùng nhau cụng ly”. Ông Andrea nhớ lại: “Lúc đó tôi đang ở không xa Trouville nên đã đến đó ngay. Tôi và bà cùng uống với nhau một ly rượu và không rời xa bà nữa. Một ly rượu thôi mà có thời gian dài đến 16 năm đấy”.

Mối tình thơ mộng nhưng không kém phần trái khoáy về tuổi tác này từng được nữ sĩ nói đến với tất cả lòng say mê và biết ơn, như báu vật cuộc đời đã ban tặng cho bà. Trong tác phẩm Người đàn ông Đại Tây Dương (L’homme Atlantic), Duras viết: “Anh sẽ nghĩ rằng chính tôi đã chọn anh. Tôi. Anh. Anh mà ở bất kỳ khoảnh khắc nào cũng là tổng thể của bản thân anh bên cạnh tôi. Điều đó, dù anh đang làm gì, dù anh ở thật xa hay thật gần niềm kỳ vọng của tôi”.

XUNG ĐỘT TÌNH YÊU

Chênh nhau đến gần 40 tuổi, giữa hai người thường xảy ra nhiều sóng gió và xung đột. Andrea kể, đôi khi Duras muốn coi ông là sở hữu của riêng mình, không muốn ông quan hệ hay tiếp xúc với người khác. Nhưng ông lại muốn có cuộc sống riêng và chống lại ý nghĩ điên rồ đó. “Sống với bà thật tuyệt vời nhưng cũng thật khó khăn.Văn chương chính là người thứ ba trong cuộc sống của chúng tôi, giúp chúng tôi gắn bó với nhau”, ông giãi bày. Sống chung với bà trong gần 2 thập kỷ, ông không cảm thấy bà già hơn mình, bà đã lấp đầy cuộc sống của ông không chỉ bằng tình yêu và niềm vui mà cả nỗi đau nữa.

TÌNH YÊU VÀ CẢM HỨNG SÁNG TÁC

Tác phẩm đầu tay của Andrea viết năm 1982, sau 2 năm chung sống với Marguerite Duras có tên M. D (chữ cái đầu tên họ bà). Đây là một câu chuyện vừa, ghi chép lại những lời nói của Duras trong quá trình bà đi cai rượu trong 3 tuần tại Mỹ. Andrea bồi hồi nhớ lại: “Duras ở trạng thái lơ mơ do tác động của thuốc nên đã xuất thần bộc bạch những ngôn từ tuyệt đẹp, cú pháp chặt chẽ. Bà kể về những đoạn bà tưởng tượng trong các tác phẩm văn chương hay điện ảnh của bà. Tôi chỉ việc ghi chép lại khiến cô y tá cứ tưởng tôi đang phỏng vấn bà”. Sau tác phẩm đầu tay gây tiếng vang lớn trong đời sống văn học Pháp thời kỳ đó, Andrea tiếp tục bắt tay vào viết tiếp 4 cuốn tiểu thuyết nữa, trong đó tác phẩm Tình yêu ấy được dựng thành phim với nữ diễn viên tài danh Jeanne Moreau vào vai M. Duras. Ông hoàn toàn chịu ảnh hưởng văn phong của bà nên nhiều khi ông bị coi là “núp bóng” của bà, cái bóng vĩ đại đã chi phối suốt đời ông.

Có thể coi giai đoạn yêu Andrea là giai đoạn sáng tác sung sức nhất của M. Duras. Bà sáng tác tất cả 15 cuốn tiểu thuyết, chưa kể đứng ra là đạo diễn nhiều bộ phim gây tiếng vang lớn. Tác phẩm best-seller nổi tiếng toàn thế giới Người tình (L’amant”) ra đời 1984. Đạo diễn tài danh Jean Jacques Arnaud đã biến tên tuổi M. Duras thành bất tử khi dựng thành công bộ phim cùng tên. Cũng giống như nhiều tác phẩm của Andrea, một số cuốn tiểu thuyết của bà đã in dấu mối tình sâu đậm của hai người như Người đàn ông Đại Tây Dương, Yann Andrea -Steiner, trong đó bà biến Andrea thành một người Do Thái...

CẢNH CŨ NGƯỜI XƯA...

Khi còn sống, Duras từng khuyên Andrea không cần phải đi thăm Việt Nam hay Campuchia mà chỉ cần đọc tác phẩm của bà là đủ. Nhân những ngày Hội Pháp ngữ tại VN, Andrea đã có dịp đi thăm Campuchia và VN. Ông khâm phục: “Marguerite đã nói đúng. Tôi đã đến thăm Sa Đéc, thăm lại ngôi trường nơi mẹ Duras từng làm hiệu trưởng. Cảnh cũ vẫn còn đây. Tôi như được sống trong cái nóng oi ả, ngắm nhìn dòng sông Mê Kông cuồn cuộn chảy, đắm mình trong ký ức của Người tình. Người dân ở đây còn chỉ cho tôi ngôi nhà màu xanh của nhân vật nam người Trung Hoa và ngôi mộ của ông. Marguerite từng kể cho tôi tình yêu của họ tan vỡ là do gia đình “người ấy” giàu có nên không thích con mình lấy người nghèo, còn mẹ bà lại không thích bà lấy người con trai đó”.

Ngạn ngữ Pháp có câu “Tình yêu không có tuổi”. Với mối tình Andrea-Duras, câu ngạn ngữ đó đã mang một ý nghĩa chân thực và sâu sắc. Yann Andrea bộc bạch, ông tâm đắc nhất với những tác phẩm chưa được viết ra. Có điều chắc chắn rằng những tác phẩm đó sẽ thấm đẫm chất “Duras”.