Ông Peter Berger (phải) đang hướng dẫn tại lớp học “Truyền thông đa phương tiện và báo chí trực tuyến” do InWEnt tổ chức tại Hà Nội tháng 11-2010

Truyền thông đa phương tiện và báo điện tử” là khóa học kéo dài hai tuần do Viện Báo chí Thế giới của Tổ chức InWEnt (Đức) giảng dạy gần đây tại Hà Nội. Đây là lần thứ hai khóa học này được tổ chức tại Việt Nam và là cơ hội để các nhà báo trong nước tiếp cận xu hướng làm báo điện tử thế giới.

Thế mạnh đa phương tiện

Ai cũng biết đa phương tiện là đặc trưng giúp báo điện tử “ăn đứt” nhiều loại hình báo chí khác. Cùng một đề tài, nếu báo in chỉ có thể “tặng” bạn đọc lượng chữ vừa phải kèm theo vài tấm hình thì báo điện tử còn “khuyến mãi” thêm clip, audio, slideshow, flash..., giúp bạn đọc tiếp nhận thông tin sâu rộng hơn.

Dẫn chứng điều này, ông Peter Berger, nhà báo có 20 năm kinh nghiệm, người sáng lập website của tờ Financial Times (Đức) và đã giảng dạy về báo điện tử trong 8 năm ở các trường đại học, đưa ra trường hợp tường thuật sự kiện kỷ niệm 20 năm bức tường Berlin sụp đổ vào tháng 11-2009. Tờ Guardian của Anh (một trong năm tờ báo lớn trên thế giới được WikiLeaks “tin tưởng” chia sẻ các tài liệu mật rò rỉ) chọn cách thể hiện bằng clip được dàn dựng cẩn thận, kể lại quá trình hình thành và sụp đổ của biểu tượng lịch sử trên thông qua sử liệu và lời kể của nhân chứng. Trong khi đó, trên website của BBC những ngày này xuất hiện một bản đồ tương tác tích hợp hình ảnh, tranh vẽ, clip, audio... do bạn đọc khắp nơi gửi tới, chia sẻ những hiểu biết, kỷ niệm, thắc mắc... của chính bản thân họ. Nhờ hình thức thể hiện mới lạ này, sự kiện lịch sử này đến được với độc giả của các thế hệ sau một cách nhẹ nhàng hơn nhiều.

Thế mạnh đa phương tiện dẫn đến một yêu cầu hiển nhiên: Phóng viên cũng phải hết sức “đa phương tiện” khi tác nghiệp. Nếu như trước đây, phóng viên thực hiện đề tài chủ yếu bằng ngòi bút thì nay phải luôn mang theo người máy chụp hình hoặc điện thoại có chức năng quay phim để thu lại những đoạn phim ngắn ngay tại hiện trường, hoặc ghi âm phỏng vấn nhân vật để tăng thêm sức nặng cho bài viết.

Bắt tay với mạng xã hội

Các báo điện tử hiện nay không chỉ cạnh tranh thông tin với nhau mà còn phải dè chừng một loạt đối thủ mới xuất hiện nhưng không kém phần hùng mạnh: Các mạng xã hội với khả năng cập nhật thông tin chóng mặt từ số lượng người dùng khổng lồ.

Tuy nhiên, đi kèm với thách thức cũng là cơ hội quảng bá tên tuổi và thu hút bạn đọc hết sức hiệu quả. The New York Times (Mỹ) được đánh giá là tờ báo điện tử thành công nhất thế giới về mức độ phổ biến và lượng truy cập. Không có gì để bàn cãi về kết quả này vì The New York Times hội đủ các yếu tố: Chất lượng thông tin, tổ chức tốt, danh tiếng thừa hưởng từ báo in. Thế nhưng, tờ báo về nhì, đáng ngạc nhiên, lại là Daily Mail (tên phiên bản điện tử là Mail Online) - một tờ báo thường thường bậc trung về mặt nội dung và có khuynh hướng “sính” tin lá cải.

Điểm chung duy nhất khiến hai tờ báo thuộc hai “đẳng cấp” khác hẳn dắt tay nhau về đích chính là mạng xã hội. Theo số liệu mới đây do tờ Guardian công bố, 10% lượng truy cập của Mail Online đến từ Facebook. Martin Clarke, giám đốc điều hành của Mail Online, thẳng thắn: “Tôi cũng như ban biên tập của nhiều tờ báo khác không thể ngồi im nhìn những website tích hợp tin tức như Yahoo! làm mưa làm gió. Bắt tay với các mạng xã hội là cơ hội cực lớn để thu hút bạn đọc”.

Nhận ra khuynh hướng này rất sớm, The New York Times nhanh chân giành chỗ trên mọi mạng xã hội có ảnh hưởng. Điển hình, tờ báo lâu đời này có hơn 2 triệu fan trên Facebook, cũng từng ấy follower trên Twitter. Điều này đồng nghĩa với số lượng bạn đọc sẽ gia tăng nhanh chóng, các bài báo được chia sẻ trên Facebook và Twitter có điều kiện lan tỏa rộng rãi với tốc độ cực nhanh.

Rất nhiều tờ báo học theo The New York Times thành lập fanpage trên Facebook. Không chỉ chia sẻ đường link, họ còn nghĩ ra nhiều “chiêu” để tăng cường tương tác với độc giả. Phổ biến thì có quảng cáo nội dung của phiên bản báo in, thăm dò ý kiến bạn đọc hay có khi là dành đất cho bạn đọc rao vặt... Không chỉ gia tăng bạn đọc, mạng xã hội cũng là mảnh đất màu mỡ để báo điện tử “ươm mầm” quảng cáo. Gần đây xuất hiện xu hướng banner quảng cáo của các công ty trên một tờ báo điện tử kết nối trực tiếp với tài khoản Facebook hoặc Twitter của công ty đó. Như vậy, mỗi một dòng tweet (Twitter) hay status (Facebook) xuất hiện đều có thể cập nhật ngay vào banner quảng cáo, rất thuận tiện và đúng thời điểm. @