Chia phần cho hãng Nhà nước?

Kịch bản phim được duyệt không có nghĩa là Điệp Vân có thể đưa phim vào sản xuất. Theo dự thảo thông tư hướng dẫn Luật Điện ảnh đang được xây dựng, các doanh nghiệp muốn tham gia đấu thầu sản xuất phim phải chứng tỏ đủ năng lực về vốn, điều kiện kỹ thuật, công nghệ sản xuất phim theo quy định. Trên thực tế, nếu xét về mặt tài chính, nhiều hãng phim tư nhân không hề kém cạnh các hãng nhà nước, nhưng trước những yêu cầu về kỹ thuật và công nghệ... thì chắc chắn các hãng phim tư nhân đành lùi bước, nhường chỗ cho các hãng Nhà nước, vốn được Nhà nước đầu tư. Dù là dự thảo, song người trong cuộc cũng lo âu. Để tháo gỡ, theo ông Lê Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh, lối mở cho Điệp Vân là phải liên minh với một hãng phim lớn đủ năng lực về máy móc, thiết bị để triển khai dự án. Nhưng con đường mở này lại không được Điệp Vân hứng thú, vì như thế thì chẳng cần lập ra hãng phim tư nhân làm gì. Trên thực tế, Điệp Vân hoàn toàn có thể sản xuất một bộ phim hay bằng những thiết bị máy móc đi thuê và họ có thể tiết kiệm được nhiều chi phí cho phim nhờ biên chế gọn nhẹ của mình. Nhà biên kịch Hoàng Nhuận Cầm khẳng định, tư nhân làm phim tiết kiệm từng đồng, phải tính toán đến hiệu quả nên họ không muốn liên kết với bất kỳ hãng phim Nhà nước nào.

Đã có những hãng phim Nhà nước lên tiếng phản đối việc hãng phim tư nhân làm phim truyền thống bằng tiền trợ giá của Nhà nước. Những ràng buộc của các quy định trong thông tư này có phần ảnh hưởng của thái độ đó. Theo lý giải của ông Hoàng Nhuận Cầm, phim giao cho tư nhân, rồi tư nhân lại đi liên kết với hãng Nhà nước, liệu như thế chất lượng phim có nâng cao nổi không?

Luật thông, thông tư bóp

Theo đánh giá của nhiều nhà làm phim, Luật Điện ảnh được xem là khá “thông thoáng”, với nhiều quy định khuyến khích tư nhân tham gia sản xuất, phát hành phim. Thế nhưng oái oăm thay, thông tư hướng dẫn (đang dự thảo) thì lại không thoáng chút nào, nếu không muốn nói là quá bóp. Một đạo diễn đã tỏ ra rất bất bình trước những quy định của thông tư này mà theo đánh giá của ông là “thiếu tính cạnh tranh”, thậm chí là đi ngược sự thông thoáng của Luật Điện ảnh. Ông cho rằng những quy định của Việt Nam đi ngược lại cách làm mà phần đông các nước có nền điện ảnh tiên tiến vẫn áp dụng khi đấu thầu sản xuất phim. Trên thực tế, thay vì yêu cầu nhà sản xuất phải chứng tỏ khả năng về vốn và công nghệ, người ta chỉ yêu cầu nhà sản xuất này đưa ra một kịch bản xứng đáng được đầu tư và các giải pháp về đạo diễn, diễn viên để chứng minh khả năng thành công của bộ phim. Nếu trúng thầu, các nhóm làm phim sẽ đi thuê các hãng phim đủ năng lực sản xuất thực hiện phim của họ. Thực tế Việt Nam cho thấy, không phải hãng phim Nhà nước nào cũng được trang bị những công nghệ và thiết bị mới nhất. Rất nhiều phim làm bằng tiền ngân sách của các hãng Nhà nước phải mang sang Thái Lan, Hồng Kông... làm hậu kỳ, và như thế là rõ ràng vẫn phải thuê người khác làm cho mình.

Với những quy định chặt chẽ như ở dự thảo thông tư này, Nhà nước vẫn dành “chiếc bánh ngon” sản xuất phim cho những hãng phim Nhà nước. Điều này dẫn đến hậu quả là chất lượng phim sẽ còn đi xuống, bởi dù được phân loại để quyết toán nhưng tiền ứng trước để sản xuất phim vẫn là 70% và phim dù rất dở, sau khi hoàn thành vẫn được quyết toán 90% chi phí sản xuất. Lợi thế này đã khiến các hãng phim Nhà nước háo hức trông chờ nhận phim trợ giá, bởi phim dù có dở đến mấy cũng vẫn nhận được tiền.